به نقل از «ایران اکونومیست»

آیا بیابان‌های ایران جنگل دارند؟

تاریخ انتشار: ۲۰ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۴۱۰۶۷

با توجه به اقلیم خشک ایران، دونوع جنگل در بیابان‌های کشور وجود دارد که شامل جنگل‌های بیابانی و دست‌کاشت می‌شوند و سازمان منابع طبیعی قصد دارد تا ۴۰ میلیون اصله نهال در این مناطق بکارد.

به گزارش ایران اکونومیست کشور ایران به علت واقع شدن روی کمربند خشک جهان کمتر از یک چهارم میزان بارش جهانی را دریافت می‌کند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

بدین لحاظ اکوسیستم‌های خشک و فراخشک گستره وسیعی دارد، به‌گونه‌ای که که قریب به ۸۸ درصد مساحت کشور در این مناطق قرار گرفته است. بر اساس آخرین مطالعات صورت گرفته در کشور در سال ۹۸ مشخص شد ۷.۲۹ میلیون هکتار به‌طور مستقیم تحت تاثیر فرسایش بادی در کشور هستند که از این سطح ۹.۱۳ میلیون هکتار به منابع زیستی و اقتصادی کشور خسارت وارد می‌کند.

در راستای اجرای فعالیت‌های مقابله با بیابان‌زایی بخشی از کانون‌های فعال فرسایش بادی کنترل‌ و با حفظ تأسیسات اقتصادی، مناطق مسکونی، خطوط ارتباطی و مواصلاتی، زمینه‌ساز تداوم و توسعه فعالیت‌های انسانی شده‌اند. هدف اصلی از فعالیت‌های بیابان‌زدایی نظیر نهال‌کاری، احداث بادشکن، بذرپاشی و غیره، در اولویت نخست، تقویت پوشش گیاهی منطقه به‌عنوان عامل اصلی ممانعت از فرسایش بادی، حفاظت خاک و جلوگیری از صدمات ناشی از حرکت ماسه‌های روان می‌باشد. ایجاد تعادل اکولوژیکی در محیط تبدیل اراضی بیابانی به عرصه‌ای باقابلیت توسعه پایدار اقتصادی اجتماعی منطقه ازجمله اهداف ثانویه محسوب می‌شود.

کهور

جنگل‌های دست‌کاشت مناطق بیابانی بخشی از جنگل‌های این اقلیم هستند که منشأ طبیعی ندارند و با هدف تثبیت ماسه‌های روان و توسعه پوشش گیاهی در اراضی بیابانی از طریق نهال‌کاری، قلمه کاری، بذرکاری و بذرپاشی ایجاد شده‌اند. «هرگاه درصد تاج پوشش ایجادشده با گونه‌های گیاهی سازگار با شرایط خشک و بیابانی کشور بالای یک درصد و تراکم کاشت برای گونه‌های تاغ، گز و کهور بیش از ۵۰ اصله و برای گونه‌های اسکنبیل و استبرق تراکم آن‌ها بیش از ۱۰۰ اصله در هکتار باشد، مشمول تعریف جنگل دست کاشت مناطق بیابانی می‌شود.»

جنگل‌های طبیعی مناطق بیابانی بخش دیگری از پوشش گیاهی این مناطق هستند که از درخت و درختچه خودرو همراه با سایر رستنی‌های خشبی و علفی پوشیده شده‌اند و منشأ طبیعی دارند و انسان در ایجاد اولیه آن نقش ندارد. در مناطق بیابانی گونه‌های شاخص گز، تاغ، اسکنبیل و ... قادر به حیات هستند.

اسکنبیل

وحید جعفریان  - مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری - با اشاره به بهره‌برداری بیش از ظرفیت منابع آب زیرزمینی و تاثیر آن درتخریب جنگل‌های بیابانی کشور می‌گوید: در شرایط اقلیمی فعلی ایران بعید می‌دانم دیگر دشتی داشته باشیم که جزو مناطق ممنوعه نباشد. دشت‌های مناطق بیابانی دشت‌هایی هستند که مدت‌هاست با افت شدید منابع آبی زیرزمینی مواجه شده‌اند. در مطالعات موردی مشاهده شده است که در طول یک دهه سطح ایستایی آب‌های زیرزمینی از میزانی که سال‌های گذشته داشت حداقل ۱۰ متر کاهش یافته است. این میزان به مراتب خارج از توان سازگاری پوشش گیاهی وابسته به آب‌های زیرزمینی در رخساره‌های مناطق بیابانی است. به‌طور مثال درختان عظیم کهور ایرانی در منطقه شهر ریگان در شهرستان نرماشیر و در استان کرمان که چندین قرن قدمت داشته‌اند تنها طی یک دهه به دلیل ناتوانی در تطبیق خود با تغییرات سریع منابع آب تقریبا به طور کامل نابود شده‌اند.

او اضافه می‌کند: افت قابل توجه سطح ایستایی آب‌های زیرزمینی و عدم تامین نیاز آبی دشت‌های سیلابی واقع در حاشیه مناطق کویری و بیابانی به‌عنوان یک عامل ریشه‌ای، بسیاری از رویشگاه‌های طبیعی و دست کاشت مناطق بیابانی را تهدید کرده است و زمینه‌های آسیب پذیری این عرصه‌ها در مواجهه با سایر عوامل نظیر طغیان آفات و امراض تشدید می‌شود.

جعفریان توسعه سدهای بزرگ ، بهره‌برداری نامتوازن از آب‌های زیرزمینی، پایین بودن بهره‌وری آب و فقدان برنامه توسعه محلی مبتنی بر آمایش سرزمین را از جمله علل اصلی این مساله برمی‌شمرد.

او با اشاره به تصمیم برای کاشت ۳۵ تا ۴۰ میلیون اصله نهال در بخش بیابانی کشور می‌گوید: کاشت بخشی از این نهال‌ها با مشارکت بخش غیردولتی شامل بنگاه‌های مالی بزرگ، صنایع کشت و صنعت، معادن، دستگاه‌های اجرایی و پادگان‌هایی که در حوزه بیابانی قرار دارند و اجرای پروژه‌هایی در قالب زراعت چوب و احداث بادشکن‌های زنده در اطراف مزارع صورت می‌گیرد.

جعفریان با اشاره به این که هجوم ماسه‌های روان به جاده‌ها، سیستم‌های حمل و نقل، اراضی کشاورزی، کانال‌های آب و روستاها و مناطق مسکونی که در عرصه‌های بیابانی واقع شده‌اند، خسارت وارد می‌کند، تصریح می‌کند: ما در سطح ۱۰۰ هزار هکتار فعالیت‌های اجرایی نظیر نهال‌کاری و استفاده از گونه‌های سازگار و بومی در مناطق بیابانی، احداث بادشکن‌های زنده در تپه‌ها و پهنه‌های ماسه‌ای، زراعت چوب، ایجاد تله‌های رسوب گیری، مدیریت چرای دام و قرق عرصه‌های آسیب پذیر را در دستور کار داریم.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: بیابان

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: بیابان آب های زیرزمینی مناطق بیابانی پوشش گیاهی دست کاشت شده اند

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۴۱۰۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ارائه طرح جنگلداری چندمنظوره توسط محقق ایرانی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما محمود بیات که مدرک دوره کارشناسی تا دکتری تخصصی خود را در رشته مهندسی منابع طبیعی - جنگلداری از دانشگاه تهران دریافت کرده است، درباره این طرح توضیح داد: جنگل‌های ایرانی- تورانی جایگاه ویژه‌ای در توسعه اقتصادی و زیست بومی کشور دارند و تضمین‌کننده بقا و پایداری آب و خاک کشور هستند. وی به تعریف گردشگری طبیعت پرداخت و افزود: گردشگری طبیعت به نوعی از انواع جهانگردی یا گردشگری اطلاق می‌شود که در آن طبیعت و محیط زیست برای گردشگر مقدم بر هرچیز دیگری است. از طرفی امروزه مشخص شده است که گردشگری طبیعت مهم‌ترین منبع کسب درآمد برای حفاظت از تنوع طبیعی محسوب می‌شود.

این محقق و پژوهشگر در ادامه بیان کرد: جنگل‌های نیمه‌انبوه تا تنک جنگل‌های ایرانی تورانی به‌دلیل آنکه بسیاری از تفرجگاه‌های طبیعی نظیر کوه، دره، رودخانه، آبشار، غار، دریاچه، چشمه، حیات وحش و پوشش گیاهی را در خود جای داده‌اند، اگر فرایند شناسایی و ناحیه‌بندی گردشگری طبیعی برای آن‌ها انجام شود، می‌توان برنامه‌ریزی بهینه‌ای برای استفاده از آن‌ها اعمال کرد.

وی اضافه کرد: هدف اصلی طرح‌های جنگلداری در این جنگل‌ها، بررسی موضوعات زیست بومی، اقتصادی و اجتماعی است و برای مدیریت صحیح این جنگل‌ها ضرورت دارد، طرح جامع و پویای جنگلداری چندمنظوره که پاسخگوی نیروهای پیشران باشد طراحی شود. به دلیل شرایط خاص اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جنگل‌های ایرانی تورانی، آسیب‌های شدیدی به این جنگل‌ها وارد شده است. مدیریت علمی در قالب طرح‌های جنگلداری در جنگل‌های ایرانی تورانی در چند دهه اخیر شروع شده و طرح‌های متعددی در این جنگل‌ها اجرا شده است. برای تحقق اهداف طرح‌های جنگلداری، باید جنگلداری مشارکتی و اجتماعی به‌کار گرفته شود. هدفی که این طرح در بلند مدت دنبال می‌کند علاوه بر حفاظت از جنگل‌ها، سوق دادن این جنگل‌ها با اجرای عملیات‌های پیش‌بینی شده در طرح به سمت پایداری جنگل و ایجاد جنگل متراکم و انبوه است.

بیات تصریح کرد: به‌طور کلی هدف اصلی از اجرای طرح‌های مدیریت منابع جنگلی و طرح‌های جنگلداری چندمنظوره در استان تهران و شهرستان‌های ورامین و پیشوا حفاظت و احیا جنگل‌ها، ارزیابی اثر جنگل‌کاری گز بر روی پوشش گیاهی همراه و خاک و در نهایت مشخص کردن مناطق مستعد گسترش گردشگری اقتصادی بوده‌است. این امر با تهیه نقشه‌های شکل زمین و تلفیق آن‌ها با نقشه‌های پوشش گیاهی و نوع خاک حاصل از کارهای میدانی و عرصه‌ای به دست آمد.

«تهیه طرح جنگلداری چندمنظوره با رویکرد حفاظتی، توسعه گردشگری و ارزیابی اثرات جنگل‌کاری بر خاک و پوشش گیاهی در جنگل‌های سرخ گز و گز گل کوچک شهرستان‌های ورامین و پیشوا» عنوان طرح پژوهشی محمود بیات عضو هیئت‌علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور است که با حمایت بنیاد ملی علم ایران به پایان رسانده است.

جنگل‌ها به‌عنوان یکی از مخازن و گنجینه‌های زمین، همواره مورد توجه اقشار مختلف جامعه از جمله محققان بوده است. بنیاد ملی علم ایران هم به سبب اهمیت موضوع، از طرح‌های تحقیقاتی مرتبط با این حوزه حمایت کرده است.